Aklımıza Geleni Yazalım mı…
⚠️Yazıda dipnot sayılarının üzerine tıklarsanız açıklamaları okuyabilirsiniz.
“Bana göre” önemli1birileri için can acıtıcı[/mfn) bir arşiv hizmetinden bahsetmek istiyorum => Wayback Machine https://web.archive.org
archive.org, diğer websitelerini tarih-saat bazında arşivleyen (bildiğim kadarıyla en büyük) arşivleme sitesi.
Akıllara şu 3 soru gelebilir:
Bu arşivleme;
a. ne işe yarar?
b. kimin işine yarar?
c. neden birileri için can acıtıcı olabilir?
Oldukça sade ve anlaşılır bir şekilde 3 soruya da yanıt vermeye çalışayım.
a. Websitelerin tarih ve saat bazında capture kaydını yani arşivini tutmaya yarar.
b. Akademisyenlerin, gazetecilerin ve istihbarat birimlerinin işine yarar. Özellikle akademisyenler, yararlandıkları websitelerin zamanla kapanması veya silinmesi durumunda bu arşiv hizmetini kullanırlar. Bu nedenle akademik çalışmalarda websitelerine atıf yapılmışsa o websitesine erişim tarihi de eklenir. Gazeteciler ile istihbarat birimleri de bir kişiye veya kurum/kuruluşa ait websitesinin geçmişte nasıl bir websitesi olduğunu bu arşivleme sayesinde anlayabilmektedir.
c. Geçmişte bir websitesi yaptığınızı, daha sonra o websitesinde paylaştıklarınızdan ötürü pişmanlık duyduğunuzu ve bu nedenle o websitesini veya o websitesindeki paylaşımlarınızı sildiğinizi düşünün. Eğer archive.org websitenizi arşivlemizse, paylaşımlarınızı veya websitenizi silmeniz bir şey ifade etmeyecektir; çünkü geçmişteki arşivli haline erişmek mümkündür. Bu nedenle; açarım bir websitesi, istediğimi yazarım sonra da ben böyle bir şey yazmadım derseniz archive.org’da arşivlenmiş haliyle websitenizi bir anda karşınızda görebilirsiniz.
archive.org‘un arşivleme olayını daha iyi anlayabilmeniz için somut bir örnek vereyim:
Geçen günlerde Timur Soykan adlı bir gazeteci, Hiranur Vakfı kurucusu ile ilgili skandal olarak nitelendirilebilecek bir haber paylaştıktan sonra vakfın websitesinden ilgili şahsa ait bilgilerin yer aldığı kısımların kaldırıldığına dair de bir bilgi paylaştı. Bu iddianın doğru olup olmadığını teyit etmek için archive.org’a bakabiliriz.
https://www.hiranurvakfi.org.tr adresi malum vakfın mevcut websitesi. Websitenin mevcut halinde skandal haberde adı zikredilen Onursal Başkan başlıkları ve içerikleri silinmiş görünüyor. Ancak vakfın websitesinin arşivlenmiş halinde geçmişte doğrudan bu şahısla ilgili özel bir sayfanın yer aldığını, hakkımızda ve tarihçe sayfalarında da bu şahıstan bahsedildiğini görebilirsiniz.
İncelemeniz için aşağıda örnekleri bırakıyorum. Yorum sizlerin…
Vakfın; Hakkımızda sayfası 5 kez, Vakfın Onursal Başkanı sayfası 7 kez, Tarihçe sayfası ise 4 kez arşivlenmiş.
https://web.archive.org/web/20220702122320/https://www.hiranurvakfi.org.tr/tr/sayfa/hakkimizda
https://web.archive.org/web/20210418094134/https://www.hiranurvakfi.org.tr/tr/sayfa/hakkimizda
https://web.archive.org/web/20220702111558/https://www.hiranurvakfi.org.tr/tr/sayfa/onursal-baskan
https://web.archive.org/web/20210418083542/https://www.hiranurvakfi.org.tr/tr/sayfa/onursal-baskan
https://web.archive.org/web/20210418081331/https://www.hiranurvakfi.org.tr/tr/sayfa/tarihce
https://web.archive.org/web/20220702105515/https://www.hiranurvakfi.org.tr/tr/sayfa/tarihce
📅 17.03.2023
