Yönetimde Karar Verme ve Etik
⚠️Yazıda dipnot sayılarının üzerine tıklarsanız açıklamaları okuyabilirsiniz.
Son zamanlarda hem görev yaptığım kurumda şahit olduklarıma hem de geçmiş deneyimlerime dayanarak yönetim karar verme süreçlerinde çok ciddi etik ihlallerin yapıldığını ifade edebilirim. Ancak malumun ilamına girişip o ihlallerin şimdilik neler olduğunu yazmaktansa bu tür olumsuzluklardan nasıl kurtulunabilir sorusunun yanıtlarını aramak daha yararlı olur diye düşünüyorum.
İşte tam bu noktada yönetim, karar ve etik ile ilgili Erkan KIRAL’ın 2015 yılında kaleme aldığı bir makaleden1Kıral, E. (2015). Yönetimde Karar ve Etik Karar Verme Sorunsalı. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 73-89 alıntı yapmak istiyorum. Alıntı makalenin özet kısmını içermekte:
“Karar bireylerin ve örgütlerin yaşamlarını devam ettirebilmelerinin en önemli unsurlarından biridir. Örgütlerde yönetim sürecinin temeli olarak kabul edilen kararı yöneticilerin örgüte ve çalışanlara en fazla yarar sağlayacak şekilde vermesi gerekir. Çünkü yönetim; içinde adalet, doğruluk, tarafsızlık ve sorumluluk gibi etik değerleri barındıran sosyal yönü olan bir bütünlüktür. Çalışanlar karar sürecinde bu değerleri görmek isterler. “Karar yönetimin kalbidir” ifadesi ile Simon yöneticilere kararın ne kadar önemli olduğunu göstermiştir. Ancak sade bir karar verme örgütler için günümüzde pek anlamlı değildir. Verilen kararlarda etik olmak; kalp metaforu ile ifade edilen karara, kan taşıyan damarların işlevsel olmasıdır. Öyle ki tıkanan damarlar kalbin çalışması engeller ve tüm vücut rahatsızlık duyar. Karar organı olan yöneticilerin kararı tüm yönleri ile bilmeleri, kararlarında etik standartları sağlayacak bilinci oluşturmaları, bunu tutum ve davranışlarına yansıtmaları, verilen kararı sorun olmaktan çıkarmaları amacı ile sade bir karardan etik karara, tüm süreç literatür ışığında tartışılarak sunulmuştur“
Makalenin özet kısmından da anlaşılacağı üzere adil-tarafsız-doğru-sorumluluk sahibi olma gibi etik değerleri barındıran karar verme süreci ve eylemi oldukça önemli ve örgütü tümel açıdan etkileyen bir unsurdur. Yöneticilerin fayda-maliyet analizleri sonucunda bu unsuru (kararı) etik değerlerini hiçe sayarak icra etmeleri durumunda örgütsel aidiyet başta olmak üzere örgütsel performans önemli ölçüde zarar görecektir.
Netice itibariyle kararların büyük bir kısmının yapılan seçimlerden ibaret olduğunu hesaba katacak olursak Erkan KIRAL’ın çalışmasında da ifade edildiği üzere etik değerler kapsamında karar alınabilmesi için bu sürecin bilinmesi gerekmektedir. Peki bu süreç nelerden oluşmaktadır?
– Eyleme geçmeden önce analiz yapmak
– Olası sorunları ve çözümlerini belirlemek
– Yeterli ve geçerli bilgilere sahip olmak
– Uygun alternatifleri geliştirmek
– Alınacak kararın olası sonuçlarını kritik etmek
– Alternatif kararlar arasından seçim yapmak
– Kararın uygulama aşamasını gözlemlemek, gerekirse kararı yeniden değerlendirmek
Görüldüğü üzere karar verme eylemi, öncesinde bir dizi süreci içermektedir, bu bağlamda anlık ve düşünmeden alınan kararların oldukça ciddi riskleri bünyesinde taşıdıklarını yöneticilerin bilmeleri ve tümel bir analitik bakış açısıyla alternatifleri değerlendirmeleri örgütlerin sağlıklı bir şekilde faaliyetlerini devam ettirmeleri açısından önem arz eder.
📅 23.02.2023
